Een gebouw met een Dubbeldams verhaal
Wanneer je Dubbeldam binnenrijdt en op de Oudendijk afrijdt, dan wordt je aandacht bij de rotonde vaak getrokken door dat markante, maar bescheiden gebouw. Dat is het kerkje op nummer 110. De muren vertellen meer dan een eeuw aan lokale geschiedenis. Het is een verhaal over de veerkracht van Dubbeldam en het sterke verlangen van de werklieden om elkaar te ondersteunen.
De allereerste beginjaren (1895-1912)
De geschiedenis van deze locatie start in 1895. Er stond toen nog geen stenen pand, maar een eenvoudig houten gebouw. Op zondag 28 juli 1895 werd dit ingewijd als Gereformeerde kerk met de naam ‘Rehoboth’, wat ‘Ruimte’ betekent, naar de Bijbeltekst uit Genesis 26:22. Het was een kleine, doelmatige plek voor ongeveer 150 bezoekers. Destijds stonden er direct naast de kerk een klompenmakerij en een boerderij, wat het landelijke karakter van Oud-Dubbeldam in die tijd benadrukt. Deze eerste kerktijd was echter van korte duur. Rond 1900 werden de kerkdiensten gestaakt, deels door teruglopend bezoek. Het houten gebouwtje werd in april 1912 te koop aangeboden voor 1000 gulden.
In de jaren '30, toen de werkloosheid extreem hoog was, richt Helpt Elkander zich op het ondersteunen van hun werkloze leden (1935)
Het gebouw werd volop gebruikt door verenigingen die er vergaderden en bijeenkomsten hielden (1936)
Van hout naar steen: De kracht van ‘Helpt Elkander’ (1912-1945)
De koper van het terrein en het houten pand was de Dubbeldamse Werkliedenvereniging ‘Helpt Elkander’. Deze vereniging, opgericht in 1886, was de belangrijkste en grootste arbeidersvereniging in Dubbeldam. Zij vervulde een cruciale sociale rol, onder meer door op te treden als ziekenfonds en door gezamenlijke inkoop van steenkool in de winter te regelen. ‘Helpt Elkander’ beschikte over voldoende middelen en daadkracht. Zij besloten het houten gebouw te slopen en in plaats daarvan het huidige, solide stenen pand op te richten.
Op 26 februari 1913 legde G.F. de Roo van Westmaas (later burgemeester van Dubbeldam van 1914 tot 1945) de eerste steen. Deze steen is vandaag de dag nog steeds te zien naast de hoofdingang. Op 10 mei 1913 werd het gebouw feestelijk in gebruik genomen. De ‘Dordrechtsche Courant’ meldde dat de zaal die avond ‘stampvol’ was, met ruim 400 aanwezigen.
Het gebouw fungeerde decennialang als het belangrijkste sociale centrum van het dorp. Het was de thuisbasis voor vergaderingen van de werklieden, maar ook voor de Dubbeldamse gymnastiekvereniging DVO, harmonievereniging ‘Oefening Baart Kunst’, en er waren kook- en kleuterscholen actief. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw gevorderd door de Duitse Wehrmacht.
De Terugkeer van Rehoboth (1949-1966)
Na de bevrijding kreeg het gebouw een definitieve wending naar een religieuze bestemming. Vanaf 1945 huurde de Gereformeerde Kerk het pand. In 1947 werd het aangekocht en na een grondige verbouwing in 1949 werd het officieel de Rehobothkerk van de Gereformeerde Gemeente van Dubbeldam. Deze functie bleef tot 1966. Door de groei van de gemeente bleek de Rehobothkerk opnieuw te klein. Dat jaar werd de grotere Maranathakerk aan de Gravensingel in gebruik genomen, waarmee de tweede periode als Rehobothkerk eindigde.
Van Rehoboth naar Emmanuël (1966-2015)
In 1966 kocht de katholieke parochie ‘Heilige Antonius van Padua’ het gebouw. Zij gaven het de naam Emmanuëlkerk (wat ‘God met ons’ betekent). Bij de inrichting als katholieke kerk kreeg het gebouw het kenmerkende opengewerkte geveltorentje met luidklok. Bijna vijftig jaar lang bood de Emmanuëlkerk onderdak aan de katholieke gelovigen in Dubbeldam. Door vergrijzing en terugloop van het kerkbezoek sloot de kerk op 28 juni 2015 haar deuren. Wat opviel, was dat de luidklok bij de verkoop niet inbegrepen bleek te zijn.
Rehobothkerk (1961)
DVO oefent in Helpt Elkander
Emmanuëlkerk aan de Oudendijk (tekening door Led Brand)
Emmanuëlkerk aan de Oudendijk op de hoek van de Eikenlaan. Tussen 1975-1984
Een nieuwe, Internationale bestemming (2015-heden)
Na de sluiting werd het gebouw eind 2015 gekocht door Henk Stok voor de Stichting Wis en Waarheid. Vanaf januari 2016 nam de Dordtse Rehoboth Gemeente, opgericht door Henk Stok, het gebouw in gebruik. Deze periode was van korte duur, want in 2019 kwam het gebouw opnieuw te koop te staan.
De meest recente eigenaar is de Filipijnse Christelijke Kerkenvereniging UCCP (United Church of Christ in the Philippines). Hun aanwezigheid in Dubbeldam weerspiegelt de toenemende culturele diversiteit in onze wijk.
Zo blijft het gebouw aan de Oudendijk, meer dan honderd jaar na de bouw door de werklieden, een belangrijk maatschappelijk en religieus centrum. Het staat symbool voor de blijvende behoefte van mensen om samen te komen, te delen en elkaar te helpen, precies zoals de Werkliedenvereniging ‘Helpt Elkander’ ooit voor ogen had.
Persoonlijke verhalen over het kerkje aan de Oudendijk zien wij graag tegemoet. Mail ons gerust als je het leuk vindt om het met ons te delen, zodat wij het hier kunnen toevoegen.
Gebruikte Bronnen
De feitelijke informatie in de tekst is samengesteld op basis van historische en kerkelijke documentatie, lokale archieven en gespecialiseerde publicaties:
– Regionaal Archief Dordrecht (RAD), voor historische beelden en teksten over het gebouw, de Dubbeldamse Werkliedenvereniging ‘Helpt Elkander’.
– Reliwiki, een bron voor de Nederlandse kerkgeschiedenis, met gedetailleerde tijdlijnen over de opeenvolgende namen en functies van het gebouw aan de Oudendijk 110:
• Rehoboth (houten gebouw, 1895–1912).
• Verenigingsgebouw (stenen gebouw, 1913–1949).
• Rehobothkerk (Gereformeerd, 1949–1966).
• Emmanuëlkerk (Rooms-Katholiek, 1966–2015).
• Dordtse Rehoboth Gemeente (2016–2019).
• Filipijnse Christelijke Kerkenvereniging UCCP (Vanaf 2019/2020).
– Publicaties over de geschiedenis van de Gereformeerde Gemeente in Dubbeldam, inclusief de redenen voor de aankoop in 1947, de verbouwing in 1949 en de ingebruikname van de Maranathakerk in 1966.
– Artikelen uit De Nieuwe Dubbeldammer en andere lokale media zoals Dordrecht.net en Dordt Centraal.
– Informatie van de United Church of Christ in the Philippines (UCCP), gebruikt voor de achtergrondinformatie over deze protestants-evangelische naamgeving.
© Dubbeldammers voor Dubbeldammers 2025