Digitale apparaten: uitdaging voor de vingers, steun voor het brein. Veel senioren kennen het wel: de laptop doet weer een update, het wifi-signaal hapert of het toestel vraagt ineens om een nieuw wachtwoord. Het kan soms flink frustreren, maar volgens wetenschappers is dat worstelen met techniek misschien wel goed voor ons brein.

Technologie en het geheugen

Onderzoekers wilden weten of er een verband bestaat tussen het gebruik van computers, tablets en smartphones en het risico op geheugenproblemen of dementie. Lange tijd werd vermoed dat al dat schermgebruik juist nadelig zou zijn. Er zijn termen in omloop als digitale dementie en brain drain, die suggereren dat technologie ons geheugen juist zou verzwakken. Maar uit een groot overzicht van meer dan 130 internationale studies, waarbij ruim 400.000 mensen werden gevolgd, komt een heel ander beeld naar voren.

Senioren die regelmatig digitale apparaten gebruiken, bleken een veel kleinere kans te hebben op achteruitgang van hun denkvermogen. De onderzoekers berekenden zelfs dat het risico gemiddeld 58 procent lager lag.

Verband, geen bewijs

Belangrijk is wel: dit betekent niet dat een computer of smartphone dementie kan voorkomen. De onderzoekers spreken van een verband, niet van oorzakelijk bewijs. Het gebruik van digitale apparaten lijkt samen te hangen met een beter functionerend brein, maar waarom dat zo is, moet nog verder worden onderzocht.

Blijven oefenen

Een mogelijke verklaring is dat het werken met digitale middelen voor veel ouderen mentaal uitdagend is. Wie niet met computers is opgegroeid, moet telkens iets nieuws leren; programma’s veranderen, apparaten krijgen updates en instellingen werken niet altijd zoals verwacht. Dat kan lastig zijn, maar juist dat voortdurende oefenen houdt je brein actief. Het lijkt op het oplossen van een puzzel of het leren van een nieuwe vaardigheid.

"Het voelt soms alsof de computer je te slim af is," zeggen de onderzoekers, "maar die frustratie betekent ook dat de hersenen hard aan het werk zijn." Elke keer dat een probleem wordt opgelost, of dat nu een vastgelopen tablet is of het instellen van een app, vraagt dat om denkwerk.

Contact met anderen

Naast die mentale uitdaging speelt ook het sociale aspect een rol. Met een computer en smartphone kunnen senioren eenvoudig in contact blijven met familie en vrienden. Beeldbellen, foto’s delen of snel een berichtje sturen maakt het gemakkelijker om contact te onderhouden, ook als reizen minder vanzelfsprekend wordt. Minder eenzaamheid betekent vaak ook een betere geestelijke gezondheid. Eenzaamheid is namelijk een risicofactor voor geheugenproblemen en dementie.

Steun in het dagelijks leven

Digitale middelen kunnen bovendien praktische steun bieden wanneer geheugen of oriëntatie toch wat achteruitgaan. Denk aan agenda-apps die herinneren aan afspraken, navigatie-apps die de weg wijzen of een eenvoudig alarmsignaal dat helpt medicijnen op tijd te nemen. Zulke hulpmiddelen maken het mogelijk om langer zelfstandig te blijven functioneren.

Advies van de onderzoekers

De conclusie van de wetenschappers is voorzichtig maar duidelijk: voor senioren kan het goed zijn om digitale apparaten te blijven gebruiken, mits op een gezonde manier. Dus niet urenlang gedachteloos scrollen, maar apparaten inzetten om te leren, te communiceren en het dagelijks leven makkelijker te maken.

Heb je zelf weinig zin om te beginnen met nieuwe apps of programma’s? Probeer het toch eens, al is het maar klein. Een foto-app, een agenda of een eenvoudige berichtenfunctie kan al een verschil maken. En als kinderen of kleinkinderen helpen, kan het bovendien een gezellige activiteit zijn. Kortom: die laptop, tablet of smartphone is niet alleen een handig hulpmiddel, maar misschien ook een onverwachte bondgenoot om het brein actief en gezond te houden.

Fout gezien? Laat het ons weten.

Heb je in dit artikel een spelfoutje of onjuiste informatie ontdekt? Dan horen wij dat graag. Je kunt ons mailen om dit door te geven – zo helpen we samen de informatie betrouwbaar te houden. Wij zorgen er daarna voor dat het artikel wordt aangepast.